Sejm koronacyjny

Sejm koronacyjny był sejmem zwoływanym w Pierwszej Rzeczypospolitej w czasie sejmu elekcyjnego po przeprowadzonym wyborze władcy. Poprzedzała go koronacja królewska, dokonywana przez prymasa, a w razie jego nieobecności mógł ją przeprowadzić inny biskup, na której król wydawał generalne potwierdzenie praw (Confirmatio generalis iurium). Pierwszego takiego potwierdzenia dokonał w 1438 r. król Władysław III, zobowiązany do tego podczas swojej elekcji w 1434 r. Osobno król poświadczał złożenie przysięgi, w której zobowiązał się do przyjęcia uchwał sejmów konwokacyjnego i elekcyjnego oraz powiadamiał o odbyciu koronacji. Sejm koronacyjny miał charakter nadzwyczajny, chociaż odbywał się według zasad przewidzianych dla sejmu walnego. Zajmował się także sprawami z zakresu funkcjonowania królestwa, ale przede wszystkim zatwierdzał, w obecności króla, prawa uchwalone podczas bezkrólewia. Prawa Krakowa do przeprowadzenia sejmów koronacyjnych stwierdzono w konstytucjach sejmowych z 1673 i 1685 r. W okresie od 1438-1764 przeprowadzono 16 sejmów koronacyjnych. (1438, 1447, 1492, 1502, 1507, 1530, 1574, 1576, 1587-1588, 1632, 1649, 1669, 1676, 1697, 1734, 1764). Miejscem obrad sejmu koronacyjnego był Kraków, w którym też przeprowadzano koronacje, z wyjątkiem Stanisława Leszczyńskiego (1704) i ostatniej króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, dokonanej wraz z odbytym po niej sejmem koronacyjnym, przeprowadzonych w Warszawie.

Zobacz:  A. Prochaska, Geneza i rozwój parlamentaryzmu za pierwszych Jagiellonów, Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filozoficzny, Ser. II, t. 13, Kraków 1899, s. 1-184; J. Bardach, Początki sejmu, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s  5-62; S. Roman, Konflikt prawno-polityczny 1425-1430 r. a przywilej brzeski, „Czasopismo Prawno-Historyczne”,  t. 14, 1962, z. 2, s. 63-92;  O. Balzer, Modus eligendi regis z początku XVI wieku, w: Księga pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego  przez króla Jana Kazimierza r. 1661, t. 1, Lwów 1921, s. 3-21; W. Uruszczak, Sejm walny koronny w latach 1506-1540, Warszawa 1980; A. Sucheni-Grabowska, Sejm w latach 1540-1587, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 114-216; J. Dzięgielewski,  Sejmy elekcyjne. Elektorzy. Elekcje 1573-1674, Pułtusk 2003; P. Skwarczyński, Pierwsze trzy wolne elekcje viritim 1573-1578. [Zagadnienia wybrane], Teki Historyczne, t. 10, 1959, s. 119-154; S. Płaza, Próby reform ustrojowych w czasie pierwszego bezkrólewia [1572-1574], Kraków 1969; E. Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998; D. Makiłła, Artykuły henrykowskie (1573-1576). Geneza-Obowiązywanie-Stosowanie. Studium historyczno-prawne, Warszawa 2012; Z. Szczerbik, Sejm koronacyjny  Władysława IV w 1633 roku, Kluczbork-Praszka 2001; S. Ochmann, Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 r., Warszawa 1985; S. Ochmann-Staniszewska, Z. Staniszewski, Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo-doktryna-praktyka, T. 1-2, Wrocław 2000; H. Olszewski, Sejm Rzeczypospolitej epoki oligarchii (1652-1763). Prawo-praktyka-teoria-programy, Poznań 1966; W. Czapliński, Sejm w latach 1587-1696,  w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 217-299; R. Kołodziej, „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014; R. Łaszewski, Sejm polski w latach 1764-1793, Warszawa 1973 J. Michalski, Sejm w czasach saskich, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 300-349.